“Yavaş virus enfeksiyonu” terimi, virusların üreme hızını değil, hastalığın yavaş ilerlediğini belirtmek amacıyla kullanılır. Bu enfeksiyonların inkübasyon periyodu çok uzundur (aylar-yıllar) ve yavaş ilerleyen bir klinik seyir gösterirler. Merkezi sinir sisteminin (MSS) kronik enfeksiyonu sırasında progresif dejeneratif değişiklikler oluşur. MSS’nin yavaş enfeksiyonlarına yol açan etkenler 2 grupta toplanır:
| 1. Klasik (konvensiyonel) viruslar | 2. Atipik (konvansiyonel olmayan) ajanlar (Prion’lar) |
| İnsanda | İnsanda |
| Subakut sklerozan panensefalit (SSPE) ® Kızamık virus varyantı | Kuru |
| Progresif multifokal lökoensefalopati (PML) ® Papovavirus (JC virus) | Creutzfeldt – Jakob hastalığı (CJD) |
| Progresif rubella panensefaliti (PRP) ® Rubella virus | CJD yeni varyantı (insan BSE?); nvCJD, vCJD |
| Kuduz ® Rabies virus ® Akut, fulminant, fatal ensefalit ve miyelit | Fatal Familial Insomnia (FFI) |
| AIDS ® HIV ® Değişik nörolojik sendromlar (subakut ensefalit, vakuolar miyelopati, aseptik menenjit, periferal nöropati, vb) | Gerstmann-Sträussler-Scheinker sendromu (GSS) |
| Hayvanda | Hayvanda |
| Visna ® Retrovirus ® MSS demiyelinasyonu (koyun) | Scrapie (koyun, keçi) |
| | Bovine spongioform encephalopathy (BSE) (Sığır, inek) |
| | Transmissible mink encephalopathy (TME) (vizon, sansar) |
MSS’NİN YAVAŞ VİRUS ENFEKSİYONLARI
SSPE: Kızamık enfeksiyonunun nadir görülen (1/300.000) bir komplikasyonudur. Yavaş ilerleyen, demans, motor fonksiyon bozuklukları, miyoklonik kasılmalar ve epileptik nöbetlerle seyreden öldürücü bir hastalıktır. Kızamık virus enfeksiyonu geçirildikten yaklaşık 1-10 (ort. 2-8) yıl sonra genç erişkin döneminde ortaya çıkar. SSPE’ye neden olan kızamık virusunun defektif bir formudur. M proteininden yoksun olan SSPE kızamık virus nükleokapsidleri, nöronlar ve glial hücrelerde bol miktarda bulunmasına karşın, enfeksiyöz partikül oluşturamadığından tomurcuklanamamakta ve bu hücrelerde persistan enfeksiyona yol açmaktadır. Hastalık için en önemli risk faktörü, erken yaşta (0-2 yaş) geçirilen kızamık enfeksiyonudur. Son yıllarda yaygın kızamık aşılaması programlarına bağlı olarak insidans azalmıştır. SSPE’li hastaların beyin-omurilik sıvısı (BOS) örneklerinde yüksek titrede kızamık virus antikorları saptanır. Virusun defektif olması nedeniyle hastalardan izolasyonu zordur.
PML: Oligodendrositlerin ölümüne yol açan fatal, progresif bir demiyelinizan hastalıktır. Klinik olarak demans, spastisite, istemsiz hareketler, görme ve konuşma bozukluğu ve mental bozukluklar ortaya çıkar. JC virus tarafından oluşturulur. Serolojik bulgular JC virusun toplumlarda yaygın olduğunu göstermektedir, ancak PML oranı çok nadirdir ve genellikle immün sistem yetmezliği/bozukluğu olanlarda ortaya çıkar. PML, AIDS’li hastaların yaklaşık %5’inde görülmektedir. Hastalık genellikle orta yaş döneminde bir immün baskılanma ya da bozukluk olduğunda latent virusun reaktivasyonu sonucu ortaya çıkar. Hastalık sırasında beyinde bol miktarda virus partikülü mevcuttur.
arasında) gelişmektedir. Çok nadir olarak ortaya çıkan hastalık, mental ve motor bozukluklarla seyreder.
Visna: Visna virus koyunlarda enfeksiyon yapar. Tüm organların tutulmasına karşın patolojik değişiklikler primer olarak beyin, akciğer ve retiküloendotelyal sistemle sınırlıdır.